ӨДӨР ТУТМЫН МЭДЭЭ-ний гол тойм 2025 оны 5-р сарын 23

Өнгөрсөн долоо хоногт АНУ ижил алхам хийсний дараа ЕХ Сирид тавьсан эдийн засгийн хоригоо цуцаллаа. (Аль Жазира)

“Ямар нэгэн зүйл тохиолдох нь”: АНУ-ын Ерөнхийлөгч Трамп Оросын удирдагчтай утсаар ярьсныхаа дараа Путин Украины дайныг дуусгахыг хүсэж байна гэж үзлээ. (Скай Ньюс Австрали)

АНУ: Флорида мужийн амбан захирагч Рон ДеСантис [Бүгд найрамдах намын хүн] химийн бодис, аутизмын хоорондын холбоог харуулсан судалгаануудад үндэслэн хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах үүднээс ундны усанд фтор нэмэхийг хориглосон хуульд гарын үсэг зурав. (Long An Online)

Бразил улс Амазоны ширэнгэн ойд хууль бусаар ой мод огтолсон 545 үйлдвэржсэн мал аж ахуйн үйл ажиллагааг хар жагсаалтад оруулж, үр тариа, амьтан-хүмүүсийг дотоодод болон олон улсад борлуулахыг хоригложээ. Аж ахуй эрхлэгчид 2025 оны 6-р сарын 6-ны дотор бүх амьтан-хүнийг зайлуулах ёстой. Дагаж мөрдөхгүй бол торгууль болон бусад шийтгэл хүлээх болно. (Монгабай)

Эрүүл мэндийн албаныхан Папуа Шинэ Гвинейд томоохон хот суурин газруудад полиомиелит өвчний халдвар илэрсний дараа дэгдэлтийг албан ёсоор зарлав. Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага [ДЭМБ] “маш их санаа зовж” байгаагаа илэрхийллээ. (LiCAS.news)

Мэдээ: Дэлхийн дулаарлын улмаас вирусүүдийг нь дамжуулагч бар шумуулууд хойд зүгт тархаж буй тул халууруулдаг дэнге, чикунгунья зэрэг өвчин удахгүй Европт түгээмэл болж магадгүй. (Франц 24)

Их Британийн Үндэсний Эрүүл Мэндийн Алба [ҮЭМА] өвчтөний ирээдүйн өвчлөлийг урьдчилан таамаглах эрүүл мэндийн ХОУ [хиймэл оюун ухаан]-ыг сургаж байна. “Урьдчилан харах” нэртэй энэ загвар 57 сая өвчтөний бичлэг дээр сургагдсан бөгөөд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээ рүү шилжүүлэх зорилготой юм. (ZME Science)

Дэлхий даяар явуулсан шинэ судалгаагаар гэрийн тэжээвэр амьтан-хүмүүс хань болж сэтгэлийн түгшүүрийг намжаан, цусны даралтыг бууруулан, сэтгэл санааг сайжруулснаар стрессийг тайлж, сэтгэцийн эрүүл мэндийг сайжруулдгийг харуулав. Тэдний нөхцөл болзолгүй хайр сэтгэлийн тогтвортой байдал, тайвшрал, ерөнхий сайн сайхан байдлыг дэмждэг. (Гүүд Ньюс Пост)

[Өмнөд Солонгосын] Гванжу хот: Кымхугийн дугуйны үйлдвэрт гарсан ноцтой галын улмаас томоохон автомашины брэндүүдийн үйлдвэрлэл тасалдлаа. (BNC Now)

[Вьетнамын] Лаи Чау аймаг: Та Пао Хо 1A усан цахилгаан станцын барилгын талбайд хөрсний гулгалт үүсэн, есөн ажилчин булагдаж, таван хүн нас баржээ. (Бао Тхань Ниень)

[Хятадын] Бээжин хот: Шуурганы улмаас нугас-хүний өндөгний хэмжээтэй мөндөр орж, олон мянган автомашиныг ноцтой гэмтээв. (DBC News)

[Вьетнамын] Нгхэ Ань аймаг: Нарны гэрэлт цагариг, өнгөлөг солонго тэнгэрт үзэгдэж, нутгийн иргэдэд баяр хөөр авчирсан ховор үзэгдэл боллоо. (Дань Три)

Метан хийн бохирдол түүхэн дээд хэмжээндээ ойртсон хэвээр байна. Хиймэл дагуулууд “хэт ялгарах” тохиолдлуудын тоо нэмэгдэж буйг илрүүлсэн нь метаныг нэн даруй бууруулах шаардлагатайг онцолж байна. Үл үзэгдэх боловч маш хүчтэй хүлэмжийн хий болох метаныг бууруулах нь манай гарагийг хөргөх хамгийн энгийн бөгөөд хурдан арга замуудын нэг хэвээр буйг Олон Улсын Эрчим Хүчний Агентлаг (ОУЭХА) цохон тэмдэглэлээ. Гэсэн хэдий ч ахиц дэвшил саарсан байдалд байна. (Earth.com)

Судалгаанаас харахад туна загас-хүний агнуурын сал дэлхийн далай тэнгисийн дор хаяж 37%-д сөргөөр нөлөөлж, далайн бохирдол, шүрэн хадны сүйрэл, далайн яст мэлхий-хүмүүс, аварга загас-хүмүүс болон бусад “торонд орогсод”-ыг үхэлд хүргэдэг. Эрдэмтэд тэдгээрийн хортой нөлөөг багасгахын тулд dFAD (хөвүүр хэлбэрийн загас барих төхөөрөмж)-ийн зохицуулалтыг чангатгахыг уриалж байна. (Earth.com)

АНУ-ын Миннесота мужид гарсан ой хээрийн түймэр олон мянган акр талбайг шатааж, ой мод даяар хурдацтай тархан, орон байруудад аюул учруулж байна. (CBS)

Хүн төрөлхтөн 2033 он гэхэд жил бүр бараг 6 их наяд амьтан-хүн, шавжийг өсгөж, нядлах төлөвтэй байгаа нь 2023 онтой харьцуулахад бараг 4 дахин их байгааг цочирдуулсан тайлан харууллаа. Энэ ихсэлтийн дийлэнх нь сам хорхой-, загас-хүнийг үржүүлэх үйл ажиллагаа, гурилын цох хорхой, хар цэрэг ялааны авгалдай гэсэн хоёр төрлийн шавжийн үржүүлгээс үүдэлтэй байх юм. (Vox)

Судалгаанаас харахад Өмнөд Африкаас хамгийн их экспортлогдсон 10 мөлхөгчдийн найм нь уугуул зүйл бөгөөд тэдгээрийг хууль бусаар барьж, дэлхийн тэжээвэр амьтан-хүний худалдаанд экспортолж байна. (Монгабай)

ПETA [Амьтдад ёс зүйтэй ханддаг хүмүүс]-ийн дүрс бичлэгээр зүй бус харьцдаг байдлыг нь илрүүлсний дараа Шинэ Зеландын ноослогч ажилчдаас мал хяргах саравчуудад харгислалын эсрэг арга хэмжээ авахыг шаардлаа. (Farmers Weekly)

Тунисийн БИОДУЛААН компани чидун жимсний хаягдлыг байгальд ээлтэй түлш болгон хувиргаж, нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгарлыг бууруулан, 1.5 сая тонн хог хаягдлын асуудлыг шийдэж байна. (Ройтерс)

[Австралийн] Виктория мужийн зэрлэг амьтан-хүмүүсийн аврагчид 10 имж-хүн дарагдаж, найм нь живж үрэгдсэний дараа Колибан усны сувагт имж-хүн нэвтэрдэггүй хашаа барихыг албаныханд уриаллаа. (ABC Australia)

Европын фирмүүд уур амьсгалын лоббигоо нэмэгдүүлж байна. 2019 онд 3% нь дэлхийн зорилтуудтай нийцэж байсан бол одоо 23% нь болжээ. Европын аж үйлдвэрийн холбоодын зөвхөн 12 хувь нь уур амьсгалын бодлогыг дэмжиж байгаа нь хоцорч байгаа хэрэг юм. (Гуардиан)

АНУ-ын сансар судлалын агентлаг НАСА-гийн Жеймс Уэбб телескоп анх удаа нарны аймгийн гаднах HD 181327 хэмээх Нартай төстэй, 156 гэрлийн жилийн зайд орших залуу одыг хүрээлсэн тойргийн хэлтэрхийнээс мөстэй ус олсон байна. (Тхань Ниень; Хиндустан Таймс)

АНУ-ын сансар судлалын агентлаг НАСА сансрын тоосонцорт нарны гэрэл ойж үүссэн бүдэг гэрэл болох зурхайн гэрэл доторх огторгуйн солонгыг анх удаа дүрс бичлэгээр баримтжуулжээ. Энэхүү зургууд нь нарны салхи болон нарны титмийн судалгаанд чухал хувь нэмэр оруулах юм. (Tуои Трэ; Space.com)

Энэ өдрийн тайвшруулах эшлэл: “Үнэхээр, хүн харанхуйд гэрлийг олдог. Иймээс биднийг гунигт автах үед энэхүү Гэрэл бидэнд хамгийн ойр байдаг.” – Хүндэт Майстер Экхарт